តែងសេចក្តីបែបពិភាក្សា

ប្រធានអត្ថាធិប្បាយពិភាក្សា

១. និយមន័យ

តែងសេចក្តីបែបពិភាក្សា គឺជាតែងសេចក្តីមួយប្រភេទដែលតម្រូវឱ្យអ្នកតែងលើកយកមតិរបស់ប្រធាន​មកពិចារណា វែកញែករកខុសត្រូវ រកល្អអាក្រក់ សមឬពុំសមមានប្រយោជន៍ឬឥតប្រយោជន៍ ជាគុណឬជាទោស៘ ដើម្បីយកមតិទាំងអស់មកថ្លឹងថ្លែងមើល តើមតិណាសមរម្យជាង។

ជាទូទៅប្រធានពិភាក្សាគឺមានមតិពុំស្របគ្នា ហើយច្រើនស្ថិតនៅលើទ្រឹស្តីបដិសំយោគដែលមាន៖

-មតិទី១ ឬ មតិស្រប

-មតិទី២ ឬ មតិផ្ទុយ

-មតិសំយោគ ឬ មតិពិភាក្សា

២. គន្លឹះដើម្បីស្គាល់ប្រធាន​

២.១. ការបញ្ចោញមតិ

- គេពោលថា “...............”

- មតិមួយលើកឡើងថា “...........”

- មានទស្សនៈជាច្រើនយល់ថា “..............”

- មានទស្សនៈខ្លះយល់ថា “.......” ឯអ្នកខ្លះទៀតថា “.......”  ទៅវិញ។ ល។

២.២. ពាក្យចោទសួរ

- តើអ្នកយល់យ៉ាងណា ?

- តើអ្នកយល់ដូចម្តេច ?

- តើមតិនេះត្រូវឬខុស ?

- តើមតិណាមួយត្រឹមត្រូវជាង ?

- តើមតិណាមួយសមរម្យជាង ?

- តើអ្នកមានយោបល់ដូចម្តេចដែរ?

- តើមតិនេះគ្រប់គ្រាន់ហើយឬនៅ?

- តើតើទស្សនៈខាងលើ មួយណាត្រូវមួយណាខុស?

- .........................................................?

២.៣. ពាក្យបង្គាប់

- ចូរពិភាក្សា

- ចូរវែកញែករកខុសត្រូវ

- ចូរពិចារណា

- ចូរវិនិច្ឆ័យ

- ចូររិះគន់៘

៣. វិធីសាស្ត្រតែងប្រធានពិភាក្សា

៣.១. សេចក្តីផ្តើម

- លំនាំបញ្ហា ៖ (ដូចប្រធានពន្យល់ )

- ចំណូលបញ្ហា ៖ (ដូចប្រធានពន្យល់ )

- ចំណោទបញ្ហា ៖ ចោទសួរទៅលើប្រធាន (បែបពិភាក្សា )។

  បើប្រធានមានមតិតែមួយត្រូវចោទថា៖

- តើ.......................ត្រឹមត្រូវឬទេ?

- តើ.......................សមស្របឬទេ?

- តើ.........................ត្រូវឬខុស?

បើប្រធានមានមតិពីរខ្វែងគ្នាឬផ្ទុយគ្នាក្នុងរឿងតែមួយ យើងគួរដឹងថា មតិទីមួយជាមតិស្រប ឯមតិពីរជាមតិផ្ទុយ។ យើងត្រូវចោទថា៖ 

- តើមតិទាំងពីរខាងលើ មួយណាត្រឹមត្រូវជាង ?

- តើមតិទាំងពីរខាងលើ មួយណាខុស មួយណាត្រូវ?

បើប្រធានមានមតិពីរក្នុងរឿងពីរផ្សេងគ្នា យើងត្រូវចោទថា៖

- តើមតិទាំងពីរខាងលើនេះ ត្រឹមត្រូវឬទេ?

៣.២. តួសេចក្តី

- ឃ្លាភ្ជាប់សេចក្តី

- ពន្យល់ពាក្យពិបាក ឬពាក្យគន្លឹះ

- ពន្យល់ន័យរបស់ប្រធាន

បកស្រាយ

+ មតិស្រប៖ ពន្យល់បកស្រាយបង្ហាញគំនិតគាំទ្រដល់មតិរបស់ប្រធាន (ឬមតិទី១ ប្រសិនបើប្រធានមានមតិពីរ) ព្រមទាំងលើកភស្តុតាងឬឧទាហរណ៍បញ្ជាក់ឱ្យបានច្បាស់លាស់ ។

- សរុបមតិស្រប (គឺពិតជាអ៊ីចឹងមែន)

- សំណួរភ្ជាប់មតិស្របទៅមតិផ្ទុយ (តើ....ពិតជាអ៊ីចឹងមែនឬ? តើ........ ពិតមែនឬយ៉ាងណា?.....)

+ មតិផ្ទុយ៖ លើកទស្សនៈពន្យល់ឱ្យលំអៀង ឬឱ្យផ្ទុយពីមតិស្រប (ឬគាំទ្រមតិទី២ ប្រសិនបើប្រធានមានមតិពីរ) និងលើកឧទារណ៍បញ្ជាក់ ។

- សរុបមតិផ្ទុយ (គឺពិតជាអ៊ីចឹងមែន)

+ សំយោគមតិ៖ គឺជាការផ្សំមតិគ្នា ឬបំពេញគ្នាទៅវិញទៅមក

រវាងមតិស្រប និងមតិផ្ទុយ។ (មតិស្រប និងមតិផ្ទុយបំពេញឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក)

+ មតិពិភាក្សា៖ គឺជាការថ្លឹងថ្លែងវិនិច្ឆ័យរវាងមតិស្រប និងមតិ ផ្ទុយដើម្បីប្រមើលមើលរកមតិដែលត្រឹមត្រូវ។

 អ្នកតែងត្រូវពិចារណាដោយខ្លួនឯងថា តើប្រធាននោះជាសំយោគមតិ ឬជាមតិពិភាក្សា រួចវាយតម្លៃថា៖

 បើជាសំយោគមតិ

- ប្រធានមានមតិមួយ ត្រូវខ្លះ ខុសខ្លះ

- ប្រធានមានមតិពីរ ត្រូវខ្លះ ខុសខ្លះដូចគ្នា (មតិទី១+មតិទី២ ឬមតិទី១ +មតិទី២+មតិបន្ថែម)

 បើជាមតិពិភាក្សា

- មតិមួយត្រូវ មតិមួយខុស

៣.៣. សេចក្តីបញ្ចប់

- វាយតម្លៃប្រធាន៖ មតិប្រធានត្រឹមត្រូវឬទេ ? ត្រូវឬខុស?

-ទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួន ៖ សំណូមពរ ឬមតិចូលរួមក្នុងការអភិវឌ្ឍ ។

<ចំណាំ

តែងសេចក្តីបែបពិភាក្សាចែកចេញជាពីរប្រភេទគឺ ៖

• ប្រធានពិភាក្សាសុទ្ធ៖ ប្រធានមានមតិតែមួយ។
• ប្រធានពិភាក្សាប្រៀបធៀប៖ ប្រធានមានមតិពីរ។

ប្រភេទទាំងពីរនេះ គេអាចចែកជាពីរទៀតគឺ៖

                   ប្រធានពិភាក្សាពេញលេញ

• ប្រធានមានមតិតែមួយ ខុសស្រឡះ
• ប្រធានមានមតិមួយ ត្រូវខ្លះ ខុសខ្លះ
• ប្រធានមានមតិពីរ ត្រូវមួយ ខុសមួយ

                     ប្រធានពិភាក្សាមិនពេញលេញ

• ប្រធានមានមតិពីរជានិច្ច ហើយមតិនីមួយៗសុទ្ធតែមានហេតុ ផលត្រឹមត្រូវរៀងៗខ្លួន។

ក) ប្រធានពិភាក្សាពេញលេញ

ក១. ចំណោទបញ្ហា

• តើ.......ខាងលើនេះត្រឹមត្រូវដែរឬទេ? (ប្រធានមានមតិតែមួយ)
• តើ.......ទាំងពីរខាងលើនេះ មួយណាត្រូវមួយណាខុស? (ប្រធានមានមតិពីរ)

ក២. មតិពិភាក្សា

• មតិប្រធានមានមួយខុសស្រឡះ

• មតិទាំងពីរ មួយត្រូវ មួយខុស

ក៣. មតិសំយោគ

• មតិប្រធានមានមួយ ត្រូវខ្លះ ខុសខ្លះ

ខ) ប្រធានពិភាក្សាមិនពេញលេញ

ខ១. ចំណោទបញ្ហា

• តើ.......ទាំងពីរខាងលើនេះត្រឹមត្រូវគ្រប់ជ្រុងជ្រោយដែរឬទេ?

ខ២. មតិសំយោគ

• លើកយកមតិទី១មកបញ្ជាក់ថាមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវម៉្យាង ព្រោះ....
• លើកយកមតិទី២មកបញ្ជាក់ថាមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវម៉្យាងដែរព្រោះ....
• ទោះបីជាមតិទាំងពីរមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវរៀងៗខ្លួនក៏ដោយ តែពុំទាន់ត្រឹមត្រូវពេញលេញដោយខ្លួនឯងឡើយ លុះត្រាតែ៖
  • មតិទី១ + មតិទី២
  • មតិទី១ + មតិទី២ + មតិបន្ថែម